Pożar w podajniku pelletu? 5 przyczyn cofania się płomienia

Pożar w podajniku pelletu? 5 przyczyn cofania się płomienia. Pełny przewodnik diagnostyczny i rozwiązania. Wchodzisz do kotłowni i ogarnia Cię ostry zapach topionego plastiku? A może wita Cię gęsty dym, a karbowana rura (często nazywana rurą spiro) łącząca zasobnik z palnikiem jest stopiona lub leży na ziemi? To scenariusz, który paraliżuje każdego posiadacza kotła na pellet. Mamy do czynienia z tzw. cofaniem się płomienia – awarią, która jest jednocześnie groźna i sygnałem, że system bezpieczeństwa zadziałał prawidłowo. Choć sytuacja ta jest stresująca, topiąca się rura spiro zadziałała niczym bezpiecznik termiczny, fizycznie przerywając ciągłość paliwa i chroniąc cały, duży zasobnik przed zapłonem. Jednak, aby cofanie się płomienia nie stało się Twoją powtarzającą się zmorą, kluczowe jest głębokie zrozumienie przyczyn tego zjawiska i wdrożenie skutecznych rozwiązań.

Jak działa kocioł na pellet i dlaczego ogień idzie „pod prąd”?

Większość nowoczesnych kotłów na pellet z palnikiem retortowym lub rynnowym opiera się na precyzyjnym systemie dwóch niezależnych podajników, które muszą działać w idealnej harmonii:

1. Podajnik górny (zasobnikowy): Pobiera pellet z głównego zbiornika i zrzuca go grawitacyjnie przez elastyczną rurę spiro do palnika.
2. Podajnik dolny (palnikowy): Odbiera spadający pellet i wpycha go na ruszt lub do komory spalania, gdzie następuje proces spalania.

---

Przeczytaj również:

• Awaria sterownika Defro – za duża temp. MOSFET?
• QUIZ wiedzy o pellecie ze strony mojpiec.pl
• Jak czyścić piec z podajnikiem – wskazówki i filmy
• Kalkulator zdolności pożyczkowej
• Podaj jaką ratę potrafisz spłacać a dowiesz się jak duży kredyt możesz wziąć

---

W normalnych warunkach pracy, wentylator nadmuchowy oraz prawidłowy ciąg kominowy generują siłę, która wypycha płomień do przodu – w stronę wymiennika ciepła, gdzie oddawana jest energia. Cofanie się płomienia następuje, gdy ta delikatna równowaga aerodynamiki i podawania paliwa zostaje zachwiana. Ogień, zamiast uciekać do komina, zaczyna pełznąć w stronę najmniejszego oporu, czyli w kierunku rury podajnika, napotykając świeży pellet.

5 głównych przyczyn cofania się płomienia – od fizyki do mechaniki

Zanim zaczniesz grzebać w zaawansowanych nastawach sterownika, musisz wykluczyć problemy fizyczne i mechaniczne, które są odpowiedzialne za większość przypadków cofania się płomienia.

1. Niedrożny komin lub zanieczyszczony wymiennik

To problem czysto fizyczny. Jeśli kanały spalinowe, wymiennik ciepła, czy czopuch (wylot z kotła) są zapchane popiołem i sadzą, spaliny nie mają drogi ucieczki. Wentylator dmucha powietrze do palnika, ale ponieważ ciąg jest zablokowany, wzrasta ciśnienie wewnętrzne. To ciśnienie wypycha żar i płomień w stronę podajnika, który jest najsłabszym punktem w układzie. Regularne czyszczenie kotła, co najmniej raz na dwa tygodnie, jest absolutną koniecznością.

2. Brak świeżego powietrza w kotłowni (Zetka)

Kocioł potrzebuje ogromnych ilości tlenu do prawidłowego spalania. Jeśli Twoja kotłownia jest hermetycznie zamknięta, a kanał doprowadzający świeże powietrze (tzw. „zetka” lub nawiew) jest zatkany lub go brakuje, wentylator nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniego ciśnienia do wypchnięcia płomienia. Wentylator nie działa efektywnie, bo musi walczyć z podciśnieniem. Płomień staje się „leniwy”, krótki i łatwo ulega zjawisku cofania się płomienia.

3. Zbyt słaby nadmuch w trybie podtrzymania

Problem cofania się płomienia często ma miejsce w trybie podtrzymania (utrzymywania żaru), gdy kocioł pracuje na minimalnej mocy. Jeśli nadmuch jest ustawiony zbyt nisko (często w nieprawidłowo skonfigurowanym trybie PID), żar nie jest wystarczająco energicznie wypychany na ruszt. Tli się on zbyt blisko wlotu paliwa, intensywnie nagrzewając metalową część podajnika i finalnie zapalając pellet w rurze spiro.

4. Spieki (zgorzel) i nieszczelności

Zgorzel na ruszcie palnika działa jak fizyczna bariera, blokując swobodny przepływ powietrza i ucieczkę żaru. Płomień odbija się od tej „ściany” i szuka innej drogi, cofając się. Dodatkowo, nieszczelne drzwiczki rewizyjne lub nieszczelny czopuch mogą powodować zjawisko „lewego powietrza”, które zaburza stabilność ciągu.

5. Uszkodzony kondensator podajnika (Sytuacja krytyczna!)

To najgroźniejszy i najtrudniejszy do wykrycia scenariusz. Silniki podajników (często dwufazowe) wymagają kondensatora rozruchowego. Z czasem kondensator traci pojemność. Osłabiony silnik dolnego podajnika nie jest w stanie pracować z pełną mocą – kręci się wolniej lub traci moment obrotowy. Górny podajnik pracuje nadal poprawnie, zasypując dawkę nominalną. Prowadzi to do efektu korka: pellet gromadzi się w kolanie palnika, aż wypełni rurę spiro po brzegi. Wówczas cofanie się płomienia jest błyskawiczne i dramatyczne, bo ogień ma pełną „ścieżkę prochową” paliwa.

Rozwiązania, profilaktyka i koszty interwencji

Skuteczne usunięcie problemu wymaga połączenia napraw sprzętowych i korekty ustawień sterownika.

Diagnostyka sprzętowa i profilaktyka

Jeśli Twój kocioł ma już kilka lat (3-5 lat pracy), wymień kondensator rozruchowy przy silniku dolnego podajnika profilaktycznie. Jest to element eksploatacyjny, który ulega zużyciu. Sam kondensator to wydatek rzędu 15–30 zł. Upewnij się, że ma on identyczną pojemność (np. 6µF), jaką deklaruje producent. To najtańsza i najskuteczniejsza prewencja przed najgroźniejszym przypadkiem cofania się płomienia.

Korekta ustawień sterownika – Ręczna interwencja

Jeśli wykluczyłeś problemy mechaniczne, musisz skorygować oprogramowanie, aby wymusić szybsze usuwanie żaru z paleniska.

Ostrzeżenie: Zmiany w menu serwisowym niosą ryzyko. Jeśli nie rozumiesz parametrów, ryzykujesz przegrzaniem kotła lub stratami paliwa (niedopalony pellet trafia do popielnika). Jeśli nie czujesz się na siłach, wezwij fachowca – koszt takiej wizyty i korekty ustawień to zazwyczaj 300–500 zł.

1. Zwiększenie częstotliwości podawania:
   • Sterowniki DEFRO (np. APC K): Wejdź w Menu Serwisowe (kod 5162). Znajdź parametr Minimalna przerwa podawania (minimalna przerwa pomiędzy dawkami). Zmniejszenie wartości tej przerwy spowoduje, że kocioł będzie częściej uruchamiał ślimak, co szybciej wypchnie żar na środek rusztu.
   • Sterowniki PID / z algorytmem kaloryczności (np. Plum EcoMax, Heiztechnik): Możesz zastosować „fortel kaloryczny”. Zmniejsz zadeklarowaną wartość opałową pelletu (np. z 18 MJ/kg na 16 MJ/kg). Sterownik „pomyśli”, że paliwo jest słabsze i automatycznie zwiększy dawki oraz nadmuch, aby utrzymać zadaną moc, co skutecznie zapobiegnie cofaniu się płomienia.
2. Korekta dawki rozpalania: Jeśli problem występuje tylko przy starcie, zmniejsz Dawkę startową (ilość paliwa sypanego na początku). Mniejsza kopka pelletu to mniejszy, bardziej kontrolowany płomień.

Pamiętaj, że cofanie się płomienia to zawsze sygnał, że coś w Twoim systemie pracuje poza swoimi optymalnymi parametrami. Odpowiedzialne podejście do eksploatacji i profilaktyczna wymiana tanich, ale kluczowych elementów, jest najlepszą polisą ubezpieczeniową.

---