Wielu użytkowników kotłów na ekogroszek i pellet — szczególnie marek Defro i SAS — zauważa, że mimo ustawionej temperatury, piec potrafi ją przekroczyć nawet o kilka stopni. Czy to błąd? Czy coś się zepsuło? A może to normalne zjawisko wynikające z fizyki spalania i działania sterownika PID? 🤔

W tym artykule wyjaśniam szczegółowo, dlaczego tak się dzieje, kiedy należy reagować, a kiedy po prostu pozwolić kotłowi działać zgodnie z jego logiką.

Przeczytaj również: Używany piec C.O. w sezonie 2025/2026

Używany piec C.O. w sezonie 2025/2026: Kiedy oszczędność jest pozorna, a kiedy to realna inwestycja?

⚙️ Sytuacja nr 1 – zbyt szybkie osiąganie temperatury

Podczas rozpalania kocioł dąży do jak najszybszego osiągnięcia zadanej temperatury. Aby to zrobić, sterownik PID podaje zwiększone dawki opału — ekogroszku lub pelletu — oraz intensywnie pracuje wentylator. 🔄

W miarę jak instalacja się nagrzewa, dawki opału są stopniowo zmniejszane. Jednak jeśli temperatura za zaworem mieszającym (czyli temperatura grzejników lub podłogówki) osiąga wartość docelową zbyt szybko, zawór zaczyna się przymykać. Efekt? Coraz więcej gorącej wody wraca do kotła zamiast krążyć w instalacji.

🔥 Żar na palniku nadal oddaje dużo energii, a temperatura w kotle zaczyna gwałtownie rosnąć. W ten sposób dochodzi do przekroczenia zadanej temperatury — nawet o 5°C — co skutkuje przejściem kotła w tryb NADZORU.

🛡️ Tryb nadzoru – co to właściwie znaczy?

Tryb nadzoru to nie awaria. To zabezpieczenie, które ma na celu stabilizację pracy kotła. W tym trybie:

• Podajnik pracuje minimalnie lub wcale
• Wentylator zwalnia lub się zatrzymuje
• Żar na palniku nie wygasa, ale nie jest intensywnie podtrzymywany
• Temperatura powoli spada, aż wróci do wartości zadanej

To typowe zachowanie dla kotłów z PID-em, szczególnie przy paleniu ekogroszkiem, który ma wysoką wartość opałową i długo się żarzy. 🔥

Kotły na pellet mogą mieć nastawy, które powodują wzrost temperatury powyżej żeby przejść w CZUWANIE zważywszy na mniejsze zapotrzebowanie na ciepło.

🚨 Sytuacja alarmowa – przekroczenie progów bezpieczeństwa

Gorzej, gdy temperatura przekracza progi alarmowe. Zwykle są one ustawione następująco:

• 80°C – pierwszy próg alarmowy. Zawór mieszający otwiera się całkowicie, kierując całe ciepło na grzejniki. Jeśli zawór obsługuje ogrzewanie podłogowe, nie otworzy się, by nie uszkodzić podłogi.
• 85°C – drugi próg. Kocioł wyłącza podajnik i wentylator, uruchamia wszystkie pompki (poza podłogową) i wyświetla komunikat o alarmie.
• 90°C – trzeci próg. Aktywuje się STB — bezpiecznik temperatury maksymalnej. STB znajduje się pod kapslem z opisem i trzeba go ręcznie skasować, by kocioł znów zaczął pracować.

🧯 STB to ostatnia linia obrony przed przegrzaniem. Jeśli się aktywuje, podajnik i wentylator przestają działać, a kocioł czeka, aż temperatura spadnie. Dopiero po skasowaniu STB można wznowić pracę.

🧱 Węgiel vs pellet – różnice w zachowaniu

Przy paleniu węglem (ekogroszkiem) kopczyk żaru ma większą energię niż dawka pelletu. Nawet po zatrzymaniu podajnika i wentylatora, żar nadal oddaje dużo ciepła. 🔥

Pellet zachowuje się inaczej — szybciej się wypala, a jego energia jest bardziej przewidywalna. Dlatego kotły na pellet rzadziej przekraczają temperaturę w sposób gwałtowny, choć też nie są całkowicie wolne od takich sytuacji.

🧠 Sytuacja nr 2 – kontrolowane przekroczenie temperatury

Zdarza się, że temperatura przekraczana jest w sposób bardziej kontrolowany. Dzieje się tak, gdy ustawienia PID pozwalają na pracę kotła z minimalną mocą (np. 1%), ale ilość generowanego ciepła nadal przewyższa to, co odbiera instalacja. 🌡️

Wtedy temperatura rośnie powoli, ale przekracza wartość zadaną. Kocioł przechodzi w tryb nadzoru, gdzie podawanie opału i praca wentylatora są minimalne — wystarczające, by żar nie wygasł, ale temperatura zaczęła spadać.

---

Przeczytaj również:

• Awaria sterownika Defro – za duża temp. MOSFET?
• Kalkulator zdolności pożyczkowej
• Podaj jaką ratę potrafisz spłacać a dowiesz się jak duży kredyt możesz wziąć
• Kalkulator odsetek z kredytu – wylicz zanim weźmiesz kredyt

---

🔄 Pellet – dwa scenariusze w trybie nadzoru

W przypadku pelletu możliwe są dwa scenariusze, zależnie od ustawień trybu nadzoru:

1. Opcja NADZÓR aktywna – kocioł ogranicza pracę, ale nie wygasza się. Czeka, aż temperatura spadnie, po czym wraca do normalnej pracy.
2. Opcja WYGASZANIA aktywna – kocioł po przekroczeniu temperatury o 5°C przechodzi w czuwanie. 🔕 Czeka, aż temperatura spadnie poniżej zadanej, by ponownie się rozpalić.

To ustawienie warto dostosować do rodzaju opału i charakterystyki instalacji.

Instrukcje sterowników i kotłów w pdf DEFRO, SAS itp.

🧩 Co jeszcze wpływa na przekroczenie temperatury?

• Zbyt mały odbiór ciepła przez instalację (np. zamknięte termostaty, mała ilość grzejników)
• Zbyt wysoka moc kotła względem zapotrzebowania budynku
• Zadziałanie sterownika pokojowego.

Wskazówki dotyczące paleniem Pelletu

✅ Podsumowanie – przekroczenie temperatury to nie zawsze problem

Przekroczenie zadanej temperatury w kotle nie musi oznaczać awarii ani błędu w ustawieniach. Wręcz przeciwnie — w większości przypadków jest to naturalna reakcja systemu grzewczego, szczególnie przy pracy z PID-em. 🔧

Najważniejsze jest to, że dopóki nie zadziała zabezpieczenie STB (czyli bezpiecznik temperatury maksymalnej), wszystko działa zgodnie z logiką kotła. STB to ostatnia linia obrony i jego aktywacja wymaga już ręcznej interwencji. 🧯

📉 Przekroczenia temperatury najczęściej mają miejsce przy średnich temperaturach zewnętrznych — wtedy zapotrzebowanie na ciepło jest mniejsze, a instalacja nie odbiera wystarczająco dużo energii. W efekcie część ciepła wraca do kotła, powodując wzrost temperatury.

🔄 W takich warunkach kocioł przechodzi w tryb NADZORU lub CZUWANIA. To okresy, w których spalane są naprawdę niewielkie ilości opału, a system pracuje bardzo ekonomicznie. O ile kocioł w ciągu godziny wchodzi w nadzór i z niego wychodzi, wszystko jest w porządku.

⏱️ Dobrze, gdy odstęp między tymi cyklami przekracza 1 godzinę — oznacza to, że instalacja jest dobrze zbilansowana, a kocioł nie musi zbyt często reagować na drobne wahania temperatury.